سروش یا تلگرام ؛ آیا پیامرسان های داخلی رقیب تلگرام اند یا صرفا کپی ناموفق؟!

با وجود فیلترینگ تلگرام، اما بازهم شاهد استقبال کاربران ایرانی از این شبکه هستیم. در این مقاله تصمیم میگیریم که سروش یا تلگرام کدامیک بهتر هستند؟ هرچند سروش از دور رقابت ها خارج شده و جای خودش را به سروش پلاس داده است.

از وایبر، واتس اپ، تانگو، کاکائو تاک و بیتالک که بگذریم، جولان دادن پیام رسان های ایرانیِ گاها نام و آشنا را هم می توان به چشم دید و به قول معروف می توان گفت که حرفی برای گفتن دارند! از قاصدک، گپ، ساینا، گپ افزار و بیسفون گرفته تا پیام رسان معروف سروش که نسبتا از رقبای ایرانی خود کمی جلوتر یا بهتر بگویم: یک سروگردن بالاتر است.

البته روبیکا هم جدیدا یکه تازی خوبی را در این بازار شروع کرده است و نسبت به رقبای دیگرش حال خیلی بهتری دارد. با این حال مدتی پیش بود که موضوع حمایت از پیام‌ رسان‌ های داخلی مطرح شد و بسیاری از برنامه‌ های پیام‌ رسان در رقابت برای جذب مخاطب هستند. در واقع امروز، تعداد پیام‌ رسان‌ های داخلی با قابلیت‌ ها و حتی ظاهر بسیار شبیه پیام‌ رسان‌های رایج زیاد شده است.

شاید بپرسید که سروش از دسترس خارج شده و سروش پلاس هم دیگر رمقی برای کار کردن ندارد، اما این مقاله را نوشتم تا بدانیم که مشکل اصلی پیام رسان هایی مثل سروش چیست که بعد از مدتی از صفحه گوشی کاربران محو می شوند و تکلیف پیام رسان های دیگر ، میزان محبوبیت آنها درمیان کاربران ایرانی چگونه است؟

سروش یا تلگرام ؟! تفاوتی که هیچ گاه حس نمی شود…

واقعیت این است محتوای ارائه شده در این پیام‌ رسان‌ها و امکاناتی که برای کاربر در نظر گرفته می‌شود چندان تفاوتی با یکدیگر ندارند و نوآوری چشمگیری در تولید محتوا و امکانات فنی وجود ندارند. در این شرایط، کاربران دلیل واضحی برای کوچ از جایی که به آن عادت کرده‌اند، به جای جدید نمی‌یابند. (درواقع ارزش پیشنهادی یا برتری مطلقی را نمی بینند)

در واقع می توان مشکلات فنی را ۵۰ درصد و نبود محتوای کافی برای قشر های مختلف را ۵۰ درصد دیگر دانست. جدیدا سروش پلاس و ایتا قدرت خیلی بهتری در ایران گرفته اند اما بازهم کارایی و مرغوبیت خوبی را از آنها شاهد نیستیم. اینکه پیام رسان داخلی نمی تواند با وجود فیلتر بودن تلگرام و هزاران محدودیت بازهم جایی در دل کاربران ایرانی باز کند، کمی تلخ به نظر می رسد. اما چرا کاربران ایرانی، تلگرام را بیشتر از داخلی ها ترجیح می دهند؟؟؟

در ادامه برخی از مشکلات پیام رسان سروش و سایر داخلی ها را باهم بررسی میکنیم، برداشت و نتیجه گیری با خود شما! :

سروش یا تلگرام ؟ عادت کاربران به استفاده از تلگرام!

دلیل اصلی که می توان برای استفاده نکردن از داخلی ها دانست، عادت کاربران به استفاده از تلگرام بوده است. اکثر کانال، گروه و ربات های مفید در تلگرام هستند و دسترسی به آن ها یا مشابه آن ها در داخلی ها نه تنها امکان پذیر نیست بلکه جایگزینی هم برای آن ها وجود ندارد. همین اتفاق باعث می شود تا کاربران ایرانی با نصب سروش و امثال آن به جای استفاده از اپلیکیشن، قید آن را بزنند. شاید بگویید هنوز به درستی برای مردم جا نیافتاده است. اما اگر بخواهیم فنی تر این موضوع را بررسی کنیم،  ارزش پیشنهادی ندارند که کاربر را به استفاده تشویق کنند.

سروش یا تلگرام ؟ عدم وجود تنوع کانال های محتوایی در داخلی ها!

شاید از مشکلات اصلی سروش و به نظرم سایر داخلی ها اینست که تنوع کانال ها بسیار محدودتر از تلگرام است و نیازها را آن طور که باید برطرف کند نیست. این موضوع به پیش نیاز های دیگری هم مثل نبود یک الگوریتم درست و حسابی برای رشد کانال ها و یا تولید محتوا هم دانست.

وجود بیش از ۴ میلیون مخاطب درپیام رسان سروش نسبت به رقبای مشابه ایرانی خود، از بزرگترین نقاط قوت این مسنجر به حساب می آید. اما با نگاهی کوتاه به کانال ها و گروه های آن می توان به عدم وجود تنوع محتوایی آن پی برد. اکثرکانال های فعال در این پیام رسان، عمدتا با موضوعات مذهبی و سیاسی بوده که می توان به قشر مخاطب  آن به راحتی پی برد! شاید آخرین اشکالی که می توانم به این پیام رسان بگیرم همین موضوع باشد . 

سروش یا تلگرام ؟ احساس امنیت از لحاظ فنی و روانی چگونه ایجاد می‌شود؟

در مقاله امنیت پیام رسان های داخلی درباره امنیت برخی پیام رسان ها بیشتر صحبت کرده ام. البته بسیاری از شایعات هم در این زمینه وجود دارند و مشاور وزارت اطلاعات و ارتباطات به وجود آمدن احساس امنیت در مردم نسبت به استفاده از این پیام‌رسان‌ها را ضروری می‌داند و می‌گوید:

پیام‌رسان‌ها ابتدا باید تلاش کنند حس امنیت را به مردم انتقال دهند. مشکل این است که حتی اگر امنیت لازم تامین شده باشد، در انتقال حس امنیت ضعیف عمل شده است و کاربر احساس آرامش و امنیت خاطر نمی‌کند. از طرف دیگر، هرگونه فشار برای کار نکردن با برنامه‌ای که قبلا برنامه‌ ای خوب و کاربردی بوده است، نتیجه معکوس خواهد داشت.

سروش یا تلگرام ؟ سرعت پایین اجرای اپلیکیشن و کند بودن در اجرا

محبوبیت هر اپلیکیشن بستگی به UI و UX  و البته قابلیت اجرا برروی پلتفرم های مختلف خصوصا اندروید است. و درمیان هزاران مدل گوشی اندرویدی، اپلیکیشن هایی موفق هستند که برروی هرمدل گوشی با هرقدرت سخت افزاری قابل اجرا باشند. بزرگترین مشکل پیام رسان سروش، عدم اجرای درست برروی گوشی های اندرویدی با قدرت سخت افزاری پایین است! این اشکال به تنهایی کافیست تا جامعه کاربری بسیار زیادی (User Comunity) را ازدست بدهد، اما از این هم که بگذریم گاها نفس گوشی های رده بالا را هم برا اجرا میگیرد!

سروش یا تلگرام ؟ UX ( تجربه کاربری ) بسیار ضعیف

موفقیت تلگرام و نمونه های مشابه آنرا بتوان UX یا تجربه کاربری موفق آن دانست. UX به طورخلاصه راحتی استفاده و دسترسی به تمام امکانات اپلیکیشن یا یک نرم افزار است.

دومین اشکال بزرگی که در اپلیکیشن سروش وجود دارد تجربه کاربری بسیار ضعیف آن است. در نسخه های اولیه سروش طراحی رابط کاربری آنقدر ضعیف است که کاربر درنگاه اول به درستی نمی تواند تشخیص بدهد که یک پیام رسان را بازکرده یا یک پلی استور یا یک بوک ریدر book reader(کتابخوان) آنلاین ؟! 

حتی در تم پیش‌ فرض اپلیکیشن، رنگ بک گراند (پس زمینه) چت‌ها تشابه خیلی زیادی به بک گراند خود اپلیکیشن دارد و همین مشکل کافیست تا تاثیر بسیار بدی در تجربه‌ی اولین کار با سروش بگذارد و البته باعث گیج شدن کاربر در درک و شناخت  لایه های اپلیکیشن می شود. البته سروش با تبدیل شدن به سروش پلاس تا حدودی این مشکل را حل کرد اما بازهم هنگ های گاه و بیگاه آن اذیت کننده است.

تصاویر اولیه پیام رسان سروش

۱ از ۵

قسمت برقراری تماس صوتی

امکانات سروش

بخش چت ها و کانال ها

بخش خدمات خریدشارژ و پرداخت قبض

بخش چت های تعاملی

سروش یا تلگرام ؟ سرورهای ضعیف و سرعت پایین دردانلود

سومین اشکال بزرگی که به این پیام رسان می توان وارد کرد که از نظرمن بدترین اشکال هم می تواند باشد، ضعیف بودن سرور های این پیام رسان با وجود مستقر بودن دیتاسنتر اپلیکیشن داخل ایران است. گاها برای دانلود یک عکس یا ویدیو کوتاه بیش از ۳۰ ثانیه باید منتظر ماند و بعضا به خاطر پایین بودن سرعت اینترنت، عملا ارسال پیام غیرممکن میشود چه برسد به دانلود مدیا! (این موضوع را زمان قطعی اینترنت تست کردم ولی در حالت عادی نسبتا خوب است.)

کپی از تلگرام، اما به شدت ضعیف

قابلیت ساخت کانال، گروه و ایجاد تماس صوتی از مزیت های این مسنجر بومی به حساب می آید ولی صرفا وجود امکانات اما بدون کیفیت، نمی تواند رضایت کاربران را به خود جلب کند. قبلا با سروش تا ۱ ساعت هم تماس داشتم اما جدیدا در سروش پلاس راس ۵ الی ۶ دقیقه تماس قطع می شود و باید مجدد تماس گرفته شد که همین آزاردهنده است.

البته امکان خرید شارژ و پرداخت قبض، فروشگاه استیکر درکنار امکانات دیگر، نشان دهنده درآمدزا بودن این پیام رسان که قبلا وجود داشت اما خوشبختانه در نسخه های جدید نیستند! سروش با وجود داشتن امکانات مشابه تلگرام، هنوز نتوانسته کیفیت آن را به سطح مطلوبی برساند. 

ایراد های بالا نه تنها در سروش بلکه در سایر پیام رسان های داخلی نیز دیده می شود. دیده شدن این گونه ایراد ها و برطرف شدن دیر هنگام آنها می تواند باعث افت و ریزش کاربران به هنگام استفاده شود. قصد از نوشتن این مقاله، تخریب پیام رسان سروش و یا نمونه های مشابه آن نیست و تنها نقدی کوچک و سازنده از دیدگاه یک کاربر فنی و البته استفاده کننده از خدمات سروش و مشابه خا بوده است. امیدوارم مسئولین و توسعه دهندگان پیام رسان های بومی، تدبیری برای بهتر شدن بیاندیشند!

بریم سر راه حل ها : 

چند راه حل برای مدیران پیام رسان های داخلی

انتقاد و پیشنهاد در کنار یک دیگر جوابگو هستند، با وجود مشکلات بالا می توان راه حل هایی را دنبال کرد که محبوبیت پیام رسان ها را چندین برابر کرد و ارزشی را در آنها گذاشت که کاربران آن را استفاده کنند. در ادامه به ترتیب اهمیت چند راه حل را ذکر می کنم. 

۰ – زیر ساخت کافی برای توسعه

صفرمین قدم برای موفقیت یک پیام رسان داشتن زیرساخت کافی برای توسعه و قبول کاربران جدید برای سرویس دهی است. با ۵۰ ، ۱۰۰ ، ۱۰۰۰ یا حتی ۱۰۰۰۰ سرور نمی توان ۴۰ و خورده ای میلیون کاربر را میزبانی کرد. چرا که هرکدام از این کابران نیاز هایی از جمله : پیام رسانی، ارسال و دریافت مدیا یا تماس اینترنتی دارند که اگر زیر ساخت به اندازه کافی وجود نداشته باشد، توسعه پیام رسان به مشکل می خورد.

۱ – دید جهانی اما رویکرد داخلی

مهم ترین مشکل پیام رسان ها را رویکرد اشتباه مدیران ارشد آن می دانم. دید داخلی، کوتاه مدت و گاه گذرا به این قضیه دارند. وقتی صحبت از پیام رسان و اطلاعات حساب کاربری میلیون ها ایرانی می شود چندین مسئله مهم پیش می آید که باید توجه ویژه به آنها شود: 

• زیرساخت لازم برای پیاده سازی فنی و درست پیام رسان
• امنیت دیتای کاربران
• قراردادن ابزار های کاربردی برای گروه های مختلف کاربری ( گروه های کاربری : عمومی – متخصص)

وقتی به تلگرام نگاه می کنیم و نصب بالای آن در می یابیم که این موفقیت اتفاقی نبوده و حاصل ماه ها و حتی سال ها تلاش متخصصین و تکنسین آن بوده است. یکی از نقاط قوت تلگرام در سال های گذشته، ارائه آپدیت های مختلف و ابزار های جدید به کاربران برای خلق یه احساس خوب و البته حرفه ای بوده است. امروزه تلگرام دیگر یک پیام رسان معمولی نیست بلکه با وجود کانال ها میتوان به جرات گفت که یک میان بلاگ (Middle Blog) کاملا حرفه است. 

میان بلاگ چیست؟

لفظ میان بلاگ از این جهت مهم است که اگر بلاگ ها را به سه دسته تقسیم کنیم : 

• بلاگ ها که در سطح اینترنت سالیان سال درحال فعالیت هستند و طول محتوای ارسالی در هر متن بدون محدودیت است.
• میکرو بلاگ ها که عموما محدودیت کاراکتری دارند مثل توییتر و بیشتر برای رساندن خبرهای کوتاه استفاده می شوند
• میان بلاگ ها که بین بلاگ و میکرو بلاگ ها هستند و محدودیت کاراکتر آن ها از میکرو بلاگ بیشتر و از بلاگ ها کمتر است که نقش اصلی این قسمت را تلگرام با کانال ها بازی میکند چرا که با سرچ هر کانال می توان به راحتی محتوای هر کانال و پست ها را بدون لاگین مشاهده نمود. 

۲ – امنیت پیام رسان و جو روانی

بالاتر اشاره کردم، هرچقدر پیام رسان امنیت لازم را داشته باشد اما جو روانی حاکم بر آنها منفی باشد نباید انتظار استقبال حداکثری را داشت. وقتی با کاربران ایرانی فعال در پیام رسان های دیگر مثل تلگرام یا واتس اپ حرف میزنم، عمدتا می گویند داخلی ها امنیتی ندارند و دستگاه های وابسته به حکومت و دولتی بر شخصی ترین چیزهای ما مثل چت و تماس هم نظارت دارند. جو روانی منفی تنها با فرهنگ سازی صحیح و اطلاع رسانی های گسترده در بستر هاییکه کاربران بیشترین حصور را دارند می تواند عوض بشود. (حتی با پیشنهاد مثل تلگرام جایزه گذاشتن برای هک شبکه در صورت امکان!)

۳ – کانال های محتوایی با موضوعات مختلف

وقتی از بیشتر کاربران ایرانی می پرسم که چرا در فلان پیام رسان داخلی فعالیت نمی کنید، دلیل اصلی آن را نبود محتوای مناسب بیان می کنند. محتوای مناسب از این نظر که برای هر قشر ، هر سن و سالی و هر صنفی کانال و گروه مرتبط با آن به تعداد کافی وجود داشته باشد تا از آنها استفاده کنند. 

۴ – تعداد کاربران فعال

به جای بالیدن به تعداد نصب اپلیکیشن ، به فکر فعال کردن کاربران غیرفعال باشید. تحقیقات در این زمینه که چرا کاربران نصب کرده اند و پس از مدتی دیگر استفاده نشده، میزان نارضایتی ها بیشتر از کجا بوده یا هر چیز دیگر… کمک می کند تا بهتر به توسعه پیام رسان رسیدگی شود. اصطلاحی در کسب و کار هست : ” اگر بین مشتریات نباشی نیازشونو درک نمیکنی ! “ که با کمی تغییرات می توان گفت : “پیام رسانی که بین کاربراش نباشه ، نمیتونه رشد کنه!” و مشکل اصلی رشد همین جاست.

۵ – ارزش پیشنهادی برای فعالیت کسب و کارها؟

تلگرام و اینستاگرام دو شبکه مختلف اند. اما هر کدام برای رشد کسب و کار ها و تولید کنندگان محتوا ابزار و ارزش هایی را در نظر می گیرند که مخاطب خودشان را مجبور به فعالیت بیشتر در پلتفرم می کنند. مثلا اینستاگرام با اکانت های Bussiness و Creator به صاحبان کسب و کارها و خالقان محتوا ابزارهای بسیار خوبی را برای معرفی خودشان ارائه می کند. 

یا تلگرام در نسخه ۶ با ارائه گزینه آمار به کانال ها این امکان را می دهد تا بتوانند روی سنجه های مختلف خودشان بیشتر تمرکز کنند و رشد داشته باشد. توجه داشته باشید که رشد کسب و کار در تلگرام یا اینستاگرام به صورت غیر مستقیم باعث رشد پلتفرم هم می شود که به نظر من سود اصلی را پلتفرم می برد.

چند پیشنهاد به وزیر ارتباطات و شرکت زیرساخت

پیشنهادهاییکه ارائه می شود از دید یک متخصص فنی که سال ها در اینترنت فعال بوده ارائه می شود. به پیشنهاد های زیر باید به دید اجرایی نگاه کرد.

۱ – توسعه پهنای باند کشور

مشکل اصلی اینترنت ایران، پهنای باند است که جوابگوی استفاده کاربران در زمان های پیک ترافیک مثل کرونا یا قطعی اینترنت آبان ۹۸ نیست. توسعه پهنای باند، برداشتن محدودیت های بی جا در فیلترینگ سایت ها و فرصت دادن به پیام رسان، سایت ها و افرادیکه در این فضا فعال هستند کمک به رشد اکوسیستم اینترنت ایران می کند. 

۲ – به جای بودجه ۵ میلیاردی، ورود تجهیزات فنی به داخل را تسهیل کنید

۵ میلیارد بودجه ای که برای پیام رسان ها در نظر گرفته شد کجاست؟ دست چه کسی است؟ کدام پیام رسان رشد کرده؟ کدام به درجه بلوغ رسیده؟ آیا ظرفیت ۴۰ میلیون مخاطب ایرانی را دارد؟ آیا بهتر نبود به جای بودجه ۵ میلیاردی، ورود تجهیزات فنی مثل قطعات سرورها را به کشور راحت تر می کردید؟ 

۳ – تجمیع پیام رسان ها

کرم پیام رسان داشتن یک بیماری است که در دهه اخیر به جان خیلی از فعالین اینترنت افتاده است. پیام رسان هایی که مثل قارچ رشد میکنند و در آنی سریعا خاموش می شوند! در این شرایط تعداد محدودی از آنها توانسته اند به درستی کار کنند و اکثرا با مشکلات فنی زیادی دست و پنجه نرم می کنند. از لحاظ فنی تجمیع پیام رسان ها و داشتن یک پیام رسان واحد قوی کاری سخت و شاید ناممکن باشد اما داشتن یک پیام رسان جامع و قوی از تعداد زیادی پیام رسان ضعیف و کوچک بهتر است…

۴ – بودجه تبلیغاتی گسترده

دلیل اصلی اینکه کاربران ایرانی با پیام رسان های داخلی و شبکه های اجتماعی داخلی آشنایی کاملی ندارند، عدم تبلیغات درست و گسترده است. مخاطب نیاز دارد تا تبلیغات را چندین و چند بار به روش های مختلف و با طرح های جذاب ببیند. تبلیغ مثل قلاب ماهیگیری است که برای شکار ماهیان انداخته می شود. حال کیفیت ماهی که به دام صید می افتد به تور و جنس قلاب بر می گردد.

صدا و سیما، رادیو و رسانه های جمعی فرصت مناسبی برای معرفی پیام رسان ها به صورت رایگان است تا از مدیران آنها دعوت به مصاحبه زنده بشود. شاید به این شکل یخ بین مردم و پیام رسان ها راحت تر آب بشود و بیشتر اعتماد کنند.

۵ – به جای حذف رقیب، ارزش استفاده را بالا ببرید

با فیلتر تلگرام مشخص شد که هنوز درس درست و حسابی از فیلترینگ و اختلال انداختن در شبکه های قبلی مثل : لاین ، وایبر ، ویچت و قدیمی تر ها مثل فیس بوک و توییتر نگرفته اید. دوران حذف اجباری با فیلترینگ تمام شده، آنقدر نرم افزار های عبور از تحریم به راحتی در دسترس مردم هستند که باکی از فیلتر شدن یک شبکه ندارند. قرار بود فیلترینگ به نحوی باشد که جلوی سایت های مخرب و نامفید گرفته شود نه وسیله ای برای اذیت و آزار کاربران اینترنتی باشد!

دوران تمام شده فیلترینگ

داستان فیلتر شدن همچنان ادامه دارد، اما وظیفه خودم دانستم تا در حد و توان خودم مشکلاتی که می بینم را گوشزد کنم. فیلترینگ در این زمان با ۱۰ سال پیش فرق می کند. اگر شبکه ای را مثل تلگرام بدون دلیل درست و حسابی فیلتر کردیم باید به عواقب آن مثل: نصب تلگرام غیر رسمی و لو رفتن اطلاعات کاربران ایرانی تلگرام ، استفاده بیش از اندازه از VPN ها و بازهم رد و بدل شدن اطلاعات حساس و حیاتی کاربران به خارج از کشور باشیم. گاهی اوقات نیاز است به جای بد و بدتر ، بد را انتخاب کنیم تا مشکلات بعدی پیش نیاید و گاهی نیاز است کار را به دست افراد اهل فن و تخصص بسپاریم. 

نظر شما درباره پیامرسان های داخلی چیست؟ به نظر شما چه دلیی وجود دارد که آنها به اندازه کافی محبوب نمی شوند و رشد لازم را ندارند؟